Sıcaklık ve klimatik verinin önemi

Sizlere bu yazımızda Adli Entomoloji kapsamında, Sıcaklık ve Klimatik veri değerlendirme sürecinin olay yeri incelemesindeki öneminden bahsediyoruz.

Böceklerin doğru bir şekilde koleksiyonu ve korunması için gerekli cihaz ve aletler eksiksiz ve mutlak suretle barındırılmalıdır. Bu materyaller entomolojik delillerin ve diğer böceklerle ilgili delillerin toplanması için yeterlidir. Delillerin korunması, saklanması ve laboratuvarda yetiştirilmesi gibi konuları ilerleyen yazı metinlerinde sizlere açıklamaya çalışacağız.

Sıcaklık ve Klimatik Veri Toplanması             

Klimatik veriler ölüm sonrası geçen sürenin tahmininde entomolojik açıdan kritik olmaktadır. Böceklerin hayat döngülerini tamamlamaları için geçen süre nispi nem ve sıcaklık gibi önemli çevresel koşullarla direk olarak ilişkilidir. Yağış, güneş ışığı, kar ve sis gibi diğer çevresel koşullar böceklerin gelişim oranlarına, leş yiyicilerin davranışları üzerine etkili olabilir. Bu nedenle adli entomolog klimatoloji ve ceset böceklerinin ekolojisi üzerine bilgilerini geliştirmeli ve bu alandaki çalışmaları takip etmelidir.

Ölüm sonrası geçen sürenin doğru tahmin edilebilmesi için klimatik verilerin doğru bir şekilde toplanması ve değerlendirilmesi son derece gereklidir. Elde edilen verilerin yorumlanması, bölgede ihtiyaç duyulan lokal spesifik bilgilerin ve çalışma birliğinin sağlanması için uzman bir klimatolog ile bağlantıya geçilmeli; ismi, telefon numarası ve iş adresi her zaman adli entomoloğun yanında olmalıdır.

Bakınız: Adli Entomolog ve olay yerinde ceset değerlendirme süreci

Hangi veri değerleri olay yerinde anlamlı bilgi sunar?

Olay yerinde çalışılırken ölçülmesi gereken sıcaklıklar sırasıyla aşağıda verilmiştir.

1. Cesetten 0,3 ile 1,3m mesafeler arasındaki sıcaklık değerleri ölçülüp kaydedilir.
2. Cesedin bulunduğu yerin yüzey sıcaklığı ölçülür.
3. Vücut yüzey sıcaklığı vücut yüzeyine koyulan termometre ile ölçülür.
4. Vücut ile bulunduğu yer arasındaki bölgenin sıcaklığı ölçülür.
5. Kurtçuk yığınının sıcaklığı tam ortaya konulan bir termometre ile ölçülür.
6. Ceset kaldırılır kaldırılmaz toprak yüzeyi ve alt kısmının sıcaklığı ölçülerek kaydedilir.

Diğer taraftan vücuttan 1-2m mesafeye kadar toprağın sıcaklığı ölçülmelidir. Bu ölçüm üç aşamada gerçekleştirilir. Toprak yüzeyindeki çim, yaprak vb. hemen altı, toprağın yaklaşık 10 cm altı ve 20 cm altı ölçülür.

Cesedin gün içerisinde güneş, yarı gölge ve gölgede kaldığı sürelerin tahmini yapılmalıdır. Bu tahmin çevredeki vejetasyonda incelemeler yapılarak sağlanabilir. Eğer vejetasyondan bilgi saptanamıyor ise, ek bilgilere ya da ertesi gün olay yerinin tekrar incelemesine ihtiyaç vardır.

Olay yerinde böceklerin toplanması tamamlandığı zaman belirli zaman periyodu içerisinde hava koşullarına ait verilerin elde edilmesi gerekir.

Bu zaman periyodu ölümün gerçekleşmesinden 1–2 hafta öncesinden ceset bulunduktan 3–5 gün sonrasına kadar geçen süreyi içine alan bir dönemdir.

Hava koşulları, ulusal meteoroloji servislerinden ya da diğer yerel servislerden kolaylıkla elde edilebilir. Fakat istenilen veriler olay yerinin bulunduğu bölgeyi direk olarak içine almalıdır. Bu servisler genel olarak tüm şehrin verilerini kayıt etmektedir. Böyle bir durumda o gün için olay yeri verileri servisten elde edilen verilerle karşılaştırılabilir ve böylelikle yaklaşık değerler elde edilebilir.

Diğer taraftan bazı servisler saatlik sıcaklık, nem, bulutlanma ve rüzgâr durumu gibi kapsamlı bilgiler verebilmektedir.

Tüm dünya üzerindeki klimatik veriler Uluslar arası Deniz ve Atmosfer Araştırmaları Servisi’ne gönderilmekte ve burada saklanmaktadır. Eğer ihtiyaç duyulursa bu servisten de birçok veri elde edilebilir.

Bakınız: Olay yerinin görsel ve entomolojik olarak değerlendirilmesi

Son olarak olay yerinde 3–4 gün boyunca saatlik sıcaklık ölçümlerinin yapılması önemlidir.

Özelliklede maksimum ve minimum sıcaklıkların görüldüğü saatlerde bu ölçümler mutlaka yapılmalıdır. Bu gözlemler, meteoroloji servislerinden alınan verilerle bağlantı kurulması ve bu verilerin değerlendirilmesi açısından son derece kritiktir.

Verilerin karşılaştırılması özellikle ceset kapalı mekânda bulunmuşsa mutlaka yapılmalıdır.

Kapalı mekânda sıcaklık farklı olabileceği gibi sıcaklık periyodu da farklılık gösterecektir. Doğru ve yeterli ölçümlerin yapılabilmesi için otomatik elektronik sıcaklık sensörleri kullanılabilir. Bu sensörler ayarlanıp kalibre edildiği takdirde 3 saniyede bir ölçüm alabilmekte ve bunların ortalamasını çıkarabilmektedir.

Doğru ve yeterli klimatik analizlerin yapılabilmesi için oldukça kullanışlıdırlar.