Böcekleri kullanmayı bilenlere..

Social Navigation

Calliphoridae erginleri koyunun burun boşluğunun içine ve etrafına yumurtlarken. (Hayvan öldükten 5 dakika sonra)

Calliphoridae Familyası Türleri Genel Özellikleri

Yazı içeriğinde neler var?

Familya: Calliphoridae

Orta boylu sineklerin bulunduğu geniş bir familyadır. Tüm dünyada yayılış gösteren bu familyanın 1000’e yakın türü teşhis edilmiştir. Ev sinekleri ve et sinekleri ile birlikte adli çalışmalarda en önemli sineklerdir. İnsanlarla iç içe yaşama son derece adapte olmuş bu proteince zengin maddelerin bozulduğu yerleri yaklaşık 2 km mesafeden bularak hemen yumurta bırakırlar. Bu familya yeşil renkli sinekleri (Phaenica cinsi), mavi renkli sinekleri (Calliphora cinsi) ve oyucu kurt sineklerini (Cochliomyia cinsi) içermektedir. önemlerine ek olarak bu familya besin zincirinde ve omurgalı cesetlerinin parçalanmasıyla ekolojik dengenin sürekliliğinin sağlanması açısından son derece önemlidirler.

Ergin genellikle 6-10 mm boyundadırlar. En belirgin özellikleri metalik mavi, yeşil, bronz ya da siyah renklere sahip olmalarıdır. Bazı türlerde metalik vücut üzerinde tozlu ya da pudralanmış gibi görünen mum tabakası bulunmaktadır. Ergin sinekler üç segmentli ve son segmentinde kıllı arista bulunan antene sahiptirler. Bu arista uzunluğu boyunca plumose ya da kıllı yapıdadır.

Olgunlaşmış yapışkan sinek larvaları 8 ila 23 mm boylarında olabilmektedirler. Genellikle beyaz ya da krem renklidirler. Larva vücudunun terminal segmenti tipik olarak altı ya da daha fazla koni şeklinde aparatlar taşır. Ayrıca bu segment larvanın birincil solunum aparatı olan sifonları taşımaktadır. Her sifonun içinde larvanın merkezine doğru uzanan papiller, sarcophagid kurtlarından farklı olarak daha dışa doğru ya da içe doğru eğimlidir.

Yapışkan sinekler insanlar tarafından keşfedilen ve gruplandırılan ilk böcekler arasındadır. Deneysel çalışmalarda, Calliphorid sineklerin ölümden birkaç dakika sonra cesetlere ulaştığı kaydedilmiştir.

Ceset üzerinde bulunan tipik Calliphorid türlerinin yaşam siklusu çoğunlukla tekdüzedir. Hamile dişi abdomeninin son segmentinde bulunan yumurta bırakma borusundan (ovipozitor) çok sayıdaki yumurta, burun ağız ya da diğer vücut açıklıklarına bırakılır. Bu bölgelerde kurtların kümelenme şekli ve vücutta meydana getirdikleri tahribat ölüm öncesi ya da ölüm sonrası travmaların belirlenmesini sağlayabilir. Bu nedenle adli patolojistler ve adli entomologlar öncelikle bu bölgeleri incelemelidirler. Calliphoridler genel olarak taze ya da erken evredeki cesetlere kolonize olurlar. Kurumakta olan ya da iskeletleşmeye başlayan cesetlerde görülmezler. Her seferde sayıları 180’e ulaşan paketler halinde yumurtalar bırakılabilir ve dişi hayatı boyunca binlerce yumurta bırakabilir. Yumurta açıldığında ilk larvası ortaya çıkar. Bu aşamada oldukça narin ve küçüktür, hızlıca kendisi için uygun ortam şartlarına sahip olan yerlere ilerler. Larvaları kitin ağız kancalarını kullanarak besin maddesini ağız içine doğru çeker. Hem ceset dokuları hem de üzerinde gelişen bakteriler ile beslenirler. Beslenmenin fiziksel etkisine göre, kurtçukla aynı zamanda alt bölümdeki substratı parçalamak için de enzimler salgılarlar.

Calliphoridae erginleri koyunun burun boşluğunun içine ve etrafına yumurtlarken. (Hayvan öldükten 5 dakika sonra)
erginleri koyunun burun boşluğunun içine ve etrafına yumurtlarken.
(Hayvan öldükten 5 dakika sonra)

Yaklaşık olarak 24-48 saat sonra larvalar ikinci instara geçer, diğer bir 24-48 saat içinde de üçüncü instar görülür. Üçüncü instar larva 3-4 gün boyunca oldukça hızlı bir şekilde beslenerek boy ve ağırlık olarak gelişir. Gelişim zamanları sıcaklığa oldukça duyarlıdır ve bazı türler diğerlerinden çok daha hızlı gelişirler. Üçüncü instar gerekli noktaya kadar geliştikten sonra, sindirim sistemini boşaltır ve genellikle cesedi pupaya girmek üzere terk eder. Aktif olarak beslenen larvalardan kolaylıkla ayırt edilebilirler, çünkü beslenmeye devam edenlerin sindirim sisteminde siyah bir bölge görülür ayrıca larvanın yaşı da bundan tayin edilebilir. Pupasyon genellikle toprakta oluşur ve süresi de sıcaklığa bağlı olmakla beraber birkaç günden birkaç aya kadar değişebilir. Pupasyon başladığında, üçüncü instar kutikulası değişerek pupayı koruyucu yeni bir örtü oluşmaya başlar. gibi türler pupasyon için metrelerce yer değiştirebilirken Protophormia terraenovae için durum tam tersidir, ceset ile temas halindeki kumaş parçasında bile pupasyona başlayabilir. Erginler oluştuktan hemen sonra besin aramaya başlarlar. Blowflylar ayrıca nektar ile de beslenirler.(çürüyen meyveler vb.) Çoğu türün dişisi yumurtlamadan önce protein içerikli besine ihtiyaç duyar, bunun tersine erkeklerin sperm gelişimi için protein zorunlu değildir. Dişi Calliphoridler hayatlarında bir kez çiftleşirler, erkekler içinse tam tersidir. Ergin yaşam döngüsü türler arasında değişmekle beraber birkaç hafta ile birkaç ay arasındadır.

 


Cenk Önsoy

Bilim Günlüğü ve Biyoloji Günlüğü projelerini yürüten, BSc ve MSc derecelerine sahip bir biyolog olarak sizlerle naçizane bilgilerimi paylaşıyorum.